2025, Volume 126, Issue I
Prokuratura Europejska – wzmocnienie bezpieczeństwa czy zrzeczenie się suwerenności?
Marcin Warchoł1
-------------------------------------------------------------------------------------------------
1Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Administracji
Streszczenie
Rozwiązania prawne UE regulujące Prokuraturę Europejską zakładają rezygnację przez państwa członkowskie z suwerennych kompetencji w zakresie ścigania i oskarżania. Ponadto istotnie ingerują w prawa i wolności ich obywateli – w szczególności poprzez blankietowość materialnych norm karnych. Duża dowolność i brak określoności czynów, za które ta prokuratura może oskarżać, jest rozwiązaniem obcym ustawodawstwom krajowym wiernym zasadzie nullum crimien sine lege. Również rozwiązania procesowe krajów członkowskich nie posiadają wielu instytucji wymaganych przez rozporządzenie UE dotyczące Prokuratury Europejskiej. Z tych względów wiele państw UE w swoich krytycznych stanowiskach zarzucało niezgodność regulacji unijnych z zasadą suwerenności, pomocniczości czy legalizmu. Prokuratura Europejska nie ma zbyt wielu powinności wobec organów krajowych. Tymczasem, z drugiej strony krajowe instytucje są obciążone licznymi obowiązkami na jej rzecz (przekazywanie informacji o przestępstwach, zabezpieczanie niezbędnych dowodów oraz wykonywanie czynności dochodzeniowych). Asymetria praw i obowiązków jest tu wręcz rażąca. Ustawodawca unijny zlekceważył przy tym interesy prokuratur krajowych. Rozporządzenie wprowadza nadrzędność prawa UE nad prawem krajowym. Z powyższych względów jedyną formą prawną przystąpienia do Prokuratury Europejskiej przez państwo członkowskie jest umowa międzynarodowa i stosowna ustawa. Skoro zaś przystąpienie oznacza wyzbycie się szeregu kompetencji, to powinna ona mieć szczególną postać. Tego typu umowa w polskim porządku prawnym wymaga zgody w formie ustawy ratyfikacyjnej przyjmowanej kwalifikowaną większością głosów (przez Sejm większością 2/3 posłów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów) lub w formie ogólnokrajowego referendum. Z kolei odpowiednia ustawa powinna dostosować prawo krajowe do wymogów omawianego tu unijnego rozporządzenia. W żadnym razie przystąpienie państwa członkowskiego do Prokuratury Europejskiej nie może ograniczać się do notyfikacji i decyzji Komisji Europejskiej, jak miało to miejsce w naszym kraju w ostatnim czasie.
Słowa kluczowe
Prokuratura Europejska, bezpieczeństwo, suwerenność, pomocniczość, legalizm, szkoda w interesach finansowych UE, delegowany prokurator europejski, europrzestępstwa, prawo krajowe, kraj członkowski, prawo do przejęcia sprawy, transgraniczne postępowania pr
European Public Prosecutor's Office – Security Strengthening or Surrender of Sovereignty?
Summary
The EU legal solutions regulating the European Public Prosecutor's Office assume that Member States give up their sovereign competences regarding prosecution and accusation. Moreover, they significantly interfere with the rights and freedoms of their citizens. In particular, through the blankness of substantive penal norms. The lack of specificity of the acts for which this prosecutor's office can charge is a solution foreign to national legislation and the principle of nullum crimen sine lege. The procedural solutions of member states also do not have many institutions required by the EU regulation on the European Public Prosecutor's Office. For these reasons, many EU countries in their critical positions alleged the inconsistency of EU regulations with the principles of sovereignty, subsidiarity or legalism. The European Public Prosecutor's Office does not have many obligations towards national authorities. Meanwhile, on the other hand, national institutions are burdened with numerous obligations (providing information about crimes, securing the necessary evidence and performing investigative activities). The asymmetry of rights and obligations is obvious. The EU legislator ignored the interests of national prosecutors' offices. The regulation introduces the primacy of EU law over national law. For the above reasons, the only legal form for a Member State to join the European Public Prosecutor's Office is an international agreement and an appropriate legal act. In the Polish legal system, this type of agreement requires consent in the form of a ratification act adopted by a qualified majority of votes (by the Sejm by a 2/3 majority of Deputies in the presence of at least half of the statutory number of Deputies and by the Senate by a 2/3 majority of votes in the presence of at least half of the statutory number of Senators). Or in the form of a national referendum. The appropriate act should adapt national law to the requirements of the EU regulation. Under no circumstances the accession of a Member State to the European Public Prosecutor's Office could be limited to the notification and decision of the European Commission, as was the case in our country recently.
Keywords
European Public Prosecutor\'s Office, damage to the European Union’s financial interests, eurocrimes, national law, security, sovereignty, subsidiarity, legalism, European Delegated Prosecutor, Member State, Right of evocation, Cross-border investigations