2023, Volume 119, Issue II
Sylwetki i patriotyczne postawy kawalerów Orderu Virtuti Militari – nadzorców więzień w Królestwie Polskim
Jerzy Czołgoszewski1
-------------------------------------------------------------------------------------------------
1-, UWM w Olsztynie
Full text
Streszczenie
W Królestwie Polskim carskie władze stanowiska nadzorców więzień najchętniej powierzały dymisjonowanym oficerom wojska. W trakcie kwerendy akt źródłowych okazało się, że spośród wielu pretendentów, którym powierzono funkcje nadzorców więzień, było trzech dawnych żołnierzy Księstwa Warszawskiego, odznaczonych najwyższym polskim odznaczeniem wojskowym Orderem Krzyża Wojskowego „Virtuti Militari”, których sylwetki i patriotyzm nie zostały dotychczas opisane. Celem artykułu jest ukazanie sylwetek i patriotycznych postaw trzech kawalerów Virtuti Militari, Feliksa Stępnickiego, Franciszka Zalewskiego i Maksymiliana Ćwierczakiewicza, których w Królestwie Polskim mianowano nadzorcami więzień. Aby zrealizować zamierzenie dotarto do źródeł archiwalnych, przebadano materiały więzienne i wojskowe oraz zapoznano się z pamiętnikami żołnierzy omawianych czasów. Poza monografią autora na gruncie nauk społecznych zagadnienia związane z postawami kandydatów nominowanych na stanowiska nadzorców więzień w Królestwie Polskim nie były podejmowane. W celu uzupełnienia omawianej problematyki postanowiono poznać najważniejsze fakty dotyczące ich środowiska rodzinnego, wychowania i edukacji oraz przebiegu kariery wojskowej i służby urzędniczej.
Słowa kluczowe
Królestwo Polskie, środowisko rodzinne, edukacja, patriotyzm, Virtuti Militari, nadzorca więzienia
Profiles and patriotic attitudes of the bachelors of the Order of Virtuti Militari – prison supervisors in the Kingdom of Poland
Summary
In the Kingdom of Poland, the tsarist authorities preferred to entrust the positions of prison supervisors to dismissed army officers. During the query of the source files, it turned out that among all the pretenders entrusted with the function of prison supervisors, there were three former soldiers of the Duchy of Warsaw, decorated withed the highest Polish military decoration – the Order of the Military Cross "Virtuti Militari", whose profiles and patriotism have not been described yet. The aim of the article is to present patriotic figures and attitudes of three Virtuti Militari bachelors, Feliks Stępnicki, Franciszek Zalewski and Maksymilian Ćwierczakiewicz, who were nominated as prison supervisors in the Kingdom of Poland. To realize this intention, archival sources were reached, prison and military materials were examined and the memoirs of soldiers of that times were discussed. Apart from the author's monograph based on social sciences, the issues related with the attitudes of candidates nominated for the position of prison supervisors in the Kingdom of Poland, were not discussed yet. In order to complete discussed topic, the author decided to learn the most important facts about their family environment and education, progress of their military career and clerical service.
Keywords
Kingdom of Poland, family environment, education, patriotism, Virtuti Militari, prison supervisor