2022, Volume 116, Issue III

Recydywiści penitencjarni w populacji więziennej w Polsce w latach 1970-2020

Aldona Nawój-Śleszyński¹
-------------------------------------------------------------------------------------------------
¹Prawa i Administracji UŁ, Uniwersytet Łódzki


Autor korenspondencyjny: Aldona Nawój-Śleszyński; Prawa i Administracji UŁ, Uniwersytet Łódzki; email: -

Full text

Streszczenie

Recydywiści penitencjarni to grupa więźniów, która co najmniej po raz drugi została pozbawiona wolności. W latach 1970-1998 średniorocznie w zakładach karnych odbywało karę 47,5% recydywistów penitencjarnych, w latach 1999-2020 − 49%. System penitencjarny ukształtowany przez kodeks karny wykonawczy (k.k.w.) z 1969 r. opierał się na oddziaływaniach represyjnych, dozowaniu dolegliwości poprzez rygory wykonywania kary pozbawienia wolności, był systemem niehumanitarnym, kosztownym i nieefektywnym. Na podstawie k.k.w. z 1997 r. kara pozbawienia wolności jest wykonywana w sposób humanitarny, praworządny, lecz nadal nieskuteczny. Oczekiwania co do wykonywania kary pozbawienia wolności w systemach o dużym potencjale resocjalizacyjnym (programowanego oddziaływania i terapeutycznym) były zbyt optymistyczne w odniesieniu do efektów w postaci zapobiegania powrotności do przestępstwa. Duży odsetek skazanych recydywistów penitencjarnych, jak i odbywających karę pozbawienia wolności po raz pierwszy, odbywało karę w systemie zwykłym (odpowiednio 47,4% i 36,4%). W latach 1998-2020 odnotowano tendencję spadkową kierowania skazanych do systemu programowanego oddziaływania. W tym samym czasie zarysowała się tendencja wzrostowa liczby więźniów wychodzących na wolność po ukończeniu kary pozbawienia wolności. W ostatnich latach tego okresu ów odsetek wychodzących na wolność po odbyciu kary pozbawienia wolności wyniósł w 2018 r. − 80,4%, w 2019 r. − 84,4% , w 2020 r. − 86,5%; na podstawie warunkowego zwolnienia z odbycia reszty kary odpowiednio: 19,6%; 15,6 %; 13,6%. Bardzo dużo więźniów zatem wyszło na wolność bez dozoru, bez wsparcia w procesie readaptacji w okresie postpenalnym. Nieefektywność obecnego modelu penitencjarnego mierzona dużymi liczbami recydywistów penitencjarnych w populacji więziennej będzie wymagała jego modyfikacji, usprawnienia i unowocześnienia.

Słowa kluczowe

recydywiści penitencjarni, zakład karny, populacja więzienna, systemy wykonywania kary pozbawienia wolności, zapobieganie powrotności do zakładu karnego, reforma systemu penitencjarnego.

---

Penitentiary recidivists in the prison population in Poland in the years 1970-2020

Summary

Penitentiary recidivists are a group of prisoners who have been imprisoned at least a second time. In the years 1970-1998, on average, 47.5% of penitentiary recidivists were imprisoned annually in prisons, and in the years 1999-2020 - 49%. The penitentiary system shaped by the Executive Penal Code (CC) of 1969 was based on repressive influences, dosing ailments through the rigors of imprisonment, it was an inhumane, costly and ineffective system. On the basis of the CC of 1997, the sentence of imprisonment is humanely, lawful, but still ineffective. Expectations for the execution of imprisonment in systems with high social rehabilitation potential (programmed and therapeutic impact) were too optimistic with regard to the effects in the form of preventing recurrence of crime. A large percentage of convicted penitentiary recidivists, as well as those serving a sentence of imprisonment for the first time, served their sentence in the regular system (47.4% and 36.4%, respectively). In the years 1998-2020, there was a downward trend in sending convicts to the system of programmed influence. At the same time, there was an upward trend in the number of prisoners released after the end of imprisonment. In the last years of this period, the percentage of prisoners leaving after completing their prison sentence was: in 2018 - 80.4%, in 2019 - 84.4%, in 2020 - 86.5%; on the basis of conditional release from serving the rest of the sentence, respectively: 19.6%; 15.6%; 13.6%. Therefore, a lot of prisoners were released without supervision, without support in the process of readaptation in the post-penal period. The ineffectiveness of the current penitentiary model, measured by the large numbers of penitentiary recidivists in the prison population, will require its modification, improvement and modernization.

Keywords

penitentiary recidivists, prison, prison population, imprisonment systems, prevention of return to prison, reform of the penitentiary system.