Bezpieczeństwo w panoptycznym „społeczeństwie nadzoru”. Od Jeremi 
Benthama do Lin Iunie i totalnej penalizacji

Bogusław Jagusiak

2022, Volume 115, Issue II

Bezpieczeństwo w panoptycznym „społeczeństwie nadzoru”. Od Jeremi Benthama do Lin Iunie i totalnej penalizacji

Bogusław Jagusiak¹
-------------------------------------------------------------------------------------------------
¹Wydział Bezpieczeństwa, Logistyki i Zarządzania, Wojskowa Akademia Techniczna

Autor korenspondencyjny: Bogusław Jagusiak; Wydział Bezpieczeństwa, Logistyki i Zarządzania, Wojskowa Akademia Techniczna; email: -

Bogusław Jagusiak: -

Full text

Streszczenie

Autor analizuje bezpieczeństwo jako aktywność związaną z otaczaniem opieką i kontrolą, które osadzone są na obserwacji wykorzystywanej do wpływania na funkcjonowanie elementów życia społecznego i jego całości – państwa. Wydobyciu jego „twardego rdzenia”, który wiąże z wpływaniem „opiekuna ludzkiego”, „gwałtem” albo „dobrą wolą”. O ile wpływanie „gwałtem” jest podstawą społeczeństw zamkniętych (totalitarnych), to dobra wola właściwa jest dla społeczeństw otwartych. Na bazie tego rozróżnienia autor przywołuje wybrane koncepcje panoptyczne („maszyn widzących”) i ich przeciwieństwa („synoptykonu” i „społeczeństwa sieci”). Za jakieś zmieszanie i zapośredniczenie tych koncepcji uznaje interesującą chińską koncepcję „społeczeństwa zaufania społecznego”, osadzoną na zastosowaniu sztucznej inteligencji w totalnej kontroli. Koncepcja ta w swej istocie zdaje się być zbieżna z pojmowaniem biopolitycznym bezpieczeństwa jako złożenia kontroli i nadzoru (w tym obserwowania) zarówno rządzonych, jak i rządzących. Wdrażany w Chińskiej Republice Ludowej „system zaufania społecznego” obejmuje obserwowanie, kontrolowanie i ocenianie obywateli, rządzących i przedsiębiorstwa, aby wyeliminować patologie związane z dotychczas realnym funkcjonowaniem życia społecznego i uczynić państwo lepszym, bardziej bezpiecznym. Kwestie te są niezwykle interesujące z punktu widzenia kreowanego bezpieczeństwa publicznego, a nade wszystko bezpieczeństwa penitencjarnego i powiązanego z nim funkcjonującego systemu społecznego państwa chociażby poprzez podejmowane próby eliminowania korupcji, nieuczciwości oraz szeroko rozumianej przestępczości.

Słowa kluczowe

bezpieczeństwo, panoptykon, synoptykon, nadzór, inwigilacja, kontrola, obserwacja, „społeczeństwo nadzoru”, system zaufania społecznego

Security in the panoptical “surveillance society” and the Social Trust System. Bentham to Lin Junyue to absolute penalisation

Summary

The author analyzes security as an activity related to providing care and controlling, which is based on observation applied to influence the functioning of elements of social life and its whole – the state. Extracting the ”hard core”, associated – after Plato – with the influence of the “human protector” with “violence” or “good will”. While influencing by “violence” is the basis of closed (totalitarian) societies, goodwill is inherent in open societies. On the basis of this distinction, the author evokes selected panoptic concepts (”seeing machines”) and their opposites (“synopticon” and “network society”). Perceived by the author as some kind of merging and mediation of these concepts, an interesting Chinese concept of the “Social Credit System” based on the application of Artificial Intelligence in total control is considered. This concept seems to coincide with the understanding of biopolitical security as the submission of control and supervision (including observation) of both the ruled (Platonic “flock”) and the rulers (Platonic “shepherds”). The Social Credit System implemented in the People’s Republic of China includes the observation, control and evaluation of citizens, rulers and enterprises in order to eliminate pathologies related to the real functioning of social life and to render the state better and safer.

Keywords