2021, Volume 113, Issue IV

Z więziennych doświadczeń Fiodora Dostojewskiego – refleksje

Bogdan Nowak¹
-------------------------------------------------------------------------------------------------
¹-, -

Full text

Streszczenie

Mimo iż minęło już 140 lat od śmierci Fiodora Dostojewskiego, jego dzieła wciąż zachwycają, a ich treści pozostają ponadczasowe. Takie utwory jak Zbrodnia i kara, Bracia Karamazow, Idiota zaliczane są nie tylko do kanonu literatury rosyjskiej, lecz także światowej. Był mistrzem prozy psychologicznej. Jego twórczość miała też wpływ na rozwój myśli egzystencjalistycznej. Wszak dramatycznym i jakże ważnym epizodem w życiu pisarza była czteroletnia katorga w Omsku. Obrazy z życia carskich katorżników, sylwetki więźniów i swoje refleksje o tajnikach natury ludzkiej przedstawił w książce Wspomnienia z domu umarłych. Do tego dzieła nawiązywali znani polscy penitecjaryści, między innymi: Leon Rabinowicz, Jerzy Śliwowski i Jan Malec. Książka ta była też lekturą uzupełniającą w programie szkoły oficerskiej w COSSW w Kaliszu. Jednak celem artykułu jest nie tylko ukazanie więziennych warunków na Sybirze i przeżyć Dostojewskiego, lecz przede wszystkim refleksje nad aktualnością penitencjarnych myśli wybitnego pisarza.

Słowa kluczowe

Dostojewski, katorga, więźniowie, kara śmierci, kajdany, wolność

---

From Fyodor Dostoyevsky’s prison experiences – reflections

Summary

Although 140 years have passed since Fyodor Dostoyevsky’s death, his works still delight and its content remains timeless. Such works as Zbrodnia i kara, Brothers Karamazov or The Idiot are included not only in the canon of Russian, but also world literature. He was a master of psychological prose. His work also influenced the development of existentialist thought. After all, the four-year hard labor in Omsk was a dramatic and very important episode in the writer’s life. He presented images from the life of tsarist convicts, the profiles of prisoners and his reflections on the secrets of human nature in the book Memories of the House of the Dead. Famous Polish penitentiaries referred to this work, including Leon Rabinowicz, Jerzy Śliwowski and Jan Malec. This book was also supplementary reading in the curriculum of the officer school at COSSW in Kalisz. However, the aim of the article is not only to present the prison conditions in Siberia and Dostoevsky’s experiences, but above all to reflect on the topicality of the penitentiary thoughts of the eminent writer.

Keywords

Dostoyevsky, hard labor, prisoners, death penalty, shackles, freedom