2016, Volume 93, Issue 4

Warunki wykonywania kary pozbawienia wolności wobec muzułmanów. Badanie porównawcze wśród personelu więziennego Polski, Litwy i Czech

Arkadiusz Urbanek¹
-------------------------------------------------------------------------------------------------
¹Instytut Pedagogiki, Uniwersytet Wrocławski


Autor korenspondencyjny: Arkadiusz Urbanek; Instytut Pedagogiki, Uniwersytet Wrocławski; email: arkadiusz.urbanek@uwr.edu.pl

Full text

Streszczenie

Na fali migracji ludności funkcjonariusze instytucji wymiaru sprawiedliwości coraz częściej stykają się z osobami odmiennymi narodowo, religijnie czy etnicznie. W przypadku zakładów karnych i aresztów śledczych pojawiają się nowe wyzwania praktyczne, wynikające z odmiennych oczekiwań i potrzeb. Jakość tych potrzeb generuje trudne sytuacje, ponieważ wymaga elastyczności i niestandardowych działań, szczególnie jeżeli skazani reprezentują kultury czy religie o dużej różnorodności wobec większości. W Polsce od 1990 r. wypracowano procedury postępowania z kulturowo bliskimi obywatelami państw wschodniej części Europy, ale w kontakcie z muzułmanami i ich odmiennością kwestia jest trudniejsza. Dotychczasowe badania własne wskazują, iż w polskim systemie penitencjarnym w niewielkim zakresie udało się stworzyć podstawy polityki penitencjarnej i metodyki pracy resocjalizacyjnej z tymi osobami. Trudno znaleźć jednoznaczne dyrektywy postępowania, w związku z czym kłopotliwe staje się również wskazanie granicy pomiędzy elastycznością wobec potrzeb a zagrożeniem wdrażania nadmiernych ustępstw czy wręcz manipulacji odmiennością dla osobistych korzyści. Omawiane wyniki badań koncentrują się na analizie motywów i sposobów działania personelu więziennego, reagującego na potrzeby osadzonych o odmiennych cechach dystynktywnych. Dlatego respondentów skonfrontowano z dwiema sytuacjami potencjalnie konfliktowymi, które wymagały od nich niestandardowych działań i podejmowania decyzji wyjątkowych.

Zasadniczym celem rozważań jest prezentacja wyników badań porównawczych. Dotychczasowe badania własne pozwalały rozpoznać sytuację w Polsce, wskazując na nowe potrzeby i nisze badawcze. Obecnie wstępne tezy porównano z sytuacją na Litwie i w Czechach, których członkostwo w EU zobowiązuje do podobnych działań wobec cudzoziemców, a wspólne doświadczenie w pracy ze skazanymi muzułmanami jest nowe i niewielkie. Badania prowadzono wśród personelu więziennego tych trzech krajów, odpowiadając na pytania: jak funkcjonariusze postrzegają własną gotowość do działania na rzecz respektowania nietypowych potrzeb ze strony skazanych muzułmanów, jakie kierunki działania w relacjach z muzułmanami reprezentują funkcjonariusze w poszczególnych krajach? Badania miały charakter ilościowy, obejmując próbę 132 osób, dlatego analizowano tylko te czynniki, które uzyskały poziom istotności statystycznej.

 

Słowa kluczowe

wielokulturowość, więzienie, personel więzienny, muzułmanie